Pan Wołodyjowski jest trzecią powieścią historyczną wchodzącą w skład Trylogii Henryka Sienkiewicza, obok Ogniem i mieczem i Potopu. Akcja rozgrywa się w okresie wojen z Turcją w latach 1668-1673. Dramatyczne wydarzenia historyczne z dziejów Rzeczypospolitej, jak elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego, obrona Kamieńca Podolskiego czy bitwa pod Chocimiem, przeplatają się z losami bohaterów powołanych do życia przez Henryka Sienkiewicza: Michała Wołodyjowskiego, Basi Wołodyjowskiej, Azji Tuhajbejowicza, Ewy Nowowiejskiej, Jana Onufrego Zagłoby, Adama Nowowiejskiego czy Hassling-Ketlinga of Elgina. Dzięki geniuszowi autora, postacie stały się w odczuciu czytelników autentyczne, a ich fascynujące losy znalazły ważne miejsce w sercach i w świadomości narodowej Polaków. Pan Wołodyjowski, wydany w 1888 roku, odegrał ważną rolę w kształtowaniu się postaw patriotycznych w końcowym okresie zaborów i w odrodzeniu się niepodległej Polski.